«به هر پهلو خدا می‌گه، بهار نو مبارک» تاجیکستانی‌ها با این بیت شعر به استقبال نوروز می‌روند. خیدیرایام، عید بزرگ، عید سرسال، عید سال نو اسامی جشن نوروز در تاجیکستان است. به گزارش رویداد۲۴، جشن نوروز برای مردم تاجیکستان، جشنی ملی و دیرینه است. تاجیک‌ها از نوروز به مثابه رمز دوستی و زنده شدن کل موجودات یاد می‌کنند. مراسم نوروز در تاجیکستان با شکوه و آداب خاصی برگزار می‌شود.

رسوم و سنن مشترک در جای جای زندگی مردم تاجیک وجود دارد. آداب و سنن نیاکان از جمله جشن‌های مهرگان و نوروز مورد توجه مردم این جمهوری است و آحاد مردم آن را در ابعاد گسترده‌ای گرامی می‌دارند. پس از استقلال نیز از طرف دولت این اعیاد، تعطیل رسمی اعلام شده است.

شاید بتوان از مراسم نوروز در تاجیکستان به مثابه یکی از رنگارنگ‌ترین نوروز‌های منطقه نام برد. نوروز در زمان شوروی سابق، گاه ممنوع، گاه بی‌اهمیت و گاه بی‌اهمیت و بی‌رنگ جلوه داده شده بود، اما ریشه‌های عمیق این سنت بین مردم تاجیکستان باعث نگهداری آن در همه دوران شوروی و پس از آن شد.

حدود سال ۱۹۲۷ در دوره شوروی جشن نوروز در شهر «خجند» از لحاظ اولویت، نخستین عید اعلام شد. اما این مساله با انتقاد بعضی روحانیون و رهبران کمونیست این ناحیه مواجه شد. به همین دلیل تا دهه ۱۹۷۰ مردم از ترس اینکه مبادا آنان را ضد دین و ملحد بخوانند، به طور خصوصی و شخصی در خانه‌ها و روستا‌های خود این عید را جشن می‌گرفتند. سرانجام نوروز که در زمان شوروی، روزی معمولی محسوب می‌شد، پس از فروپاشی به روز تعطیل تبدیل و پس از استقلال تاجیکستان در سال۱۹۹۱ ازطرف دولت تاجیکستان به عنوان جشن ملی پذیرفته شد.

۲۱ مارچ آغاز نوروز در تاجیکستان

در تاجیکستان آغاز نوروز ۲۱ مارچ است. ممکن است که ۱ فروردین و یا ۲۰ اسفند باشد. به هر حال نوروز تاجیکستانی‌ها براساس تقویم میلادی ۲۱ مارچ است. این یکی از تفاوت‌های نوروز ما و آن‌هاست.

ساعت تحویل سال در تاجیکستان اهمیت ندارد

تاجیکستانی‌ها منتظر ساعت تحویل نمی‌مانند؛ برعکس ما ایرانی‌ها که روز اول بهارمان را با ساعت خاصی شروع می‌کنیم و منتظریم که توپ سال تحویل را بشنویم آن‌ها به محض اینکه وارد روز ۲۱ مارچ می‌شوند جشن سال نو را شروع می‌کنند، درست مثل مسیحی‌های سراسر جهان.

آداب و رسوم نوروز در استان بدخشان تاجیکستان

در آستانه عید نوروز؛ شهر دوشنبه و به خصوص بدخشان تاجیکستان حال و هوای خاصی دارند. خانه تکانی، جنب و جوش مردم تاجیک برای آذین بندی خیابان‌ها و منازل برای استقبال از بهار و برپایی جشن نوروز، شنیدنی و دیدنی است.

در این راستا روز نوروز معمولاً امام علی رحمان، رییس‌جمهور در یک اجتماع بزرگ سخنرانی می‌کند و مراسمی متشکل از بخش‌های مختلف رقص و تئاتر مقابل او اجرا می‌شود. در بدخشان مدیحه سرائی در وصف پیامبر و امامان معصوم انجام می‌دهند. در مقابل در شب نوروز در مزار بزرگواران که در بدخشان تاجیکستان آستان گویند، آتش روشن می‌کنند و مردم به زیارت مزار‌ها می‌روند و سنگ آتش را سه بار می‌بوسند و به دیده‌ها می‌مالند. این آیین می‌تواند بازماندۀ رسم زرتشتی فروردینگان باشد که اکنون هم در میان زرتشتیان معمول است.

گلگشت نوروزی

ساکنان شهر دوشنبه و حومه آن با رفتن به بوستان‌ها و مراکز تفریحی ‏که آن را «گشت عیدانه» می‌نامند، آغاز عید نوروز در این کشور را جشن می‌گیرند. جشن نوروز در تاجیکستان پنج روز ادامه دارد و تمام اداره‌ها و دستگاه‌های دولتی در طول ‏این ایام تعطیل خواهد بود. این در حالی است که در برخی از مناطق شمال افغانستان ‏حدود ۴۰ روز نوروز را جشن می‌گیرند. ‏مردم تاجیکستان با حضور در پارک‌ها و اماکن عمومی و تفریحی شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان نخستین روز بهار را جشن می‌گیرند. این مراسم که به گلگشت نوروزی معروف است در همه شهر‌ها و روستا‌های تاجیکستان برگزار می‌شود.

عرضه سفره‌های هفت سین و لباس‌های رنگارنگ محلی در قالب نمایشگاه‌های خیابانی، پخت غذا‌های ملی، جنگ کبک‌ها و مسابقات کشتی گیری از مراسم‌هایی است که در جریان برگزاری مراسم گلگشت نوروزی اجرا می‌شود و اماکن عمومی این کشور در این هفته آکنده از عطر خوراکی‌های محلی و رنگ‌های شاد است. تاجیک‌ها در اولین روز بهار، با ماکت با شکوه تخت جمشید جشن‌ها و فستیوال نوروزی را آغاز می‌کنند.

جشن‌های نوروزی درتاجیکستان با این رسم که جشن‌های مفصل معمولاً باید در تفرجگاه‌های خارج شهر برگزار شوند، تاجیک‌ها به «گلگشت نوروزی» می‌روند، همانند؛ شهر دوشنبه، «شهرک وحدت» با داشتن پارکی بزرگ و در خجند «کالخوز اربابی» با باغ‌های وسیع اطرافش، میزبانان مراسم گلگشت نوروزی می‌شوند و با چای کبود و نان رایگان از مهمانان و فقیرتر‌ها پذیرایی می‌کنند و اگر «آش پلو»‌ی رایگان هم باشد نور علی نور است. آش پلو را با نخود، برنج، و پی گوسفند و آب زیاد می‌پزند. بندبازی، کشتی محلی و خروس جنگی -در مناطق روستایی جنوب- از دیگر مراسم در این روز‌ها به شمار می‌رود.

آغاز نوروز با صدای سرنا در تاجیکستان

اولین روز سال نو در تاجیکستان صبح زود با صدا‌های کرنی، سرنا و فلوت آغاز می‌شود که مردم را به تجلیل از این جشن فرا می‌خواند. در وسط میدانی که مراسم تجلیل از نوروز در آن برگزار می‌شود، آتشی را روشن می‌کنند. به خاطر امید به زندگی خوب‌تر و دوری از بدی‌ها همه شرکت کنندگان در مراسم گرد آن می‌چرخند و در گوشه دیگر میدان آوازخوان‌ها اشعار نوروزی را می‌خوانند.