کارون تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است و آب آشامیدنی ‌شهر اهواز از رودخانه کارون تامین می‌شود. کارون از یک طرف در خرمشهر از طریق مصب خود به اروند رود که رودخانه‌های دجله و فرات از کشور عراق نیز به آن می‌ریزند وصل می‌شود و از طرف دیگر به خلیج فارس و اقیانوس هند مرتبط می‌شود

ایران از طریق اروند رود و کارون می‌تواند کالاهای تجارتی را از طریق کشتی و به وسیله حمل و نقل دریایی که ارزانترین وسیله حمل و نقل کالاست تا شهرستان اهواز و حتی شهرستان شوشتر برساند و در عین حال کالاهای ایرانی را به جهت صادرات از این شهرستان‌ها تا بنادر بین‌المللی خرمشهر و آبادان و بندر امام (ره) منتقل کند.

عمق رود کارون

عمق رود کارون در روزهای پر بارش با روزهای خشک و کم آب متفاوت است. قسمت‌های مختلف این رودخانه نیز عمق‌های مختلفی دارد. بیشترین عمق این رود در روزهای پر بارش به حدود ۲۱ متر هم در نقاط عمیق می‌رسد. نقاط کم عمق نیز در حدود یک و نیم متر عمق دارند. فاصله بین خرمشهر و بندر قیر که در حدود ۱۹۰ کیلومتر است و از پیوستن رود دز به این رود تشکیل می‌شود، فضایی مناسب برای تردد کشتی‌ها دارد. در گذشته ماهیان متنوع‌تری در آب رودخانه کارون زندگی می‌کردند که در حال حاضر تنوع آن‌ها کم شده است.

طول رود کارون

طول این رود به ۹۵۰ کیلومتر می‌رسد و تمام مسیر آن داخل ایران قرار دارد که این مطلب بر اهمیت رودخانه کارون می‌افزاید. از طرف دیگر، این رودخانه با آب‌های بین‌المللی و اقیانوس‌های جهان در ارتباط است. در گذشته تعداد انشعاب‌های رودخانه کارون بیشتر از امروز بوده؛ اما در حال حاضر حجم آب و انشعاب‌های این رود نسبت به گذشته بسیار کم شده است. طول رود کارون تنها در مسیر اصلی و بدون در نظر گرفتن سایر انشعاب‌ها در نظر گرفته می‌شود که در اصطلاح به آن کارون بزرگ می‌گویند.

منشا رود کارون

این رود از رشته کوه زاگرس و زردکوه بختیاری در استان چهار محال و بختیاری سرچشمه می‌گیرد. ارتفاع این کوه‌ها به بیش از ۳,۰۰۰ متر از سطح دریا می‌رسد. به بیان دقیق‌تر، این رود از کوه‌های ارمند، کوهرنگ و بازفت جریان می‌گیرد و در طول مسیر خود از شهرهای مختلفی در استان خوزستان عبور می‌کند. بخش کارون بزرگ که از پیوستن رودخانه دز به این رود تشکیل می‌شود، شرایط مناسبی برای کشتیرانی دارد. رودخانه کارون در طول مسیر خود از شهرهای شهرکرد، بروجن، لردگان، ایذه، مسجد سلیمان، لالی ، شوشتر، اهواز، خرمشهر و شهرستان کارون می‌گذرد.

به‌جز سرشاخه‌های اصلی این رود، شاخه‌های فرعی دیگری نیز در طول مسیر به این رود می‌پیوندند که از کوه‌های مختلف سرچشمه می‌گیرند. بخشی از رودهای دامنه‌های شمالی دنا در سمیرم و فریدون شهر، رود خرسان دامنه کوه دنا در کهکیلویه و بویر احمد و رودهای الیگودرز در لرستان، با عبور از مسیری پیچ‌در‌پیچ در نهایت به گتوند در دشت خوزستان و رود کارون می‌رسند.

مسیر رود کارون

رود کارون از استان چهار محال و بختیاری آغاز می‌شود و به جلگه خوزستان در منطقه گتوند می‌رسد. در ادامه با گذر از شهرهای مختلف در استان خوزستان، به دو قسمت تقسیم می‌شود و به اروندرود و خلیج فارس می‌ریزد.
مسیر حمل و نقل دریایی رود کارون از شهرستان اهواز تا اروندرود یکی از مهم‌ترین مسیرهای واردات و صادرات کالا است. دسترسی مناسب و نزدیکی رود کارون به بنادر بین‌المللی بوشهر و امام خمینی در جنوب ایران، سبب استقبال از مسیر حمل و نقل این رودخانه می‌شود. حمل و نقل دریایی یکی از مقرون به‌صرفه‌ترین مسیرها برای مبادله‌های تجاری به شمار می‌رود؛ گرچه در سال‌های اخیر به‌دلیل کم شدن آب این رودخانه امکان کشتیرانی در رود کارون وجود ندارد، سابقه کشتیرانی در رود کارون به دوره حکومت قاجاریان می‌رسد.

سد های رودخانه کارون

روی رود کارون به‌دلیل وسعت و حجم بالای آبی که دارد در طول زمان سدهای مختلفی برای تامین انرژی برق و آب آشامیدنی و کشاورزی ساخته‌اند. مهم‌ترین سدهای این رودخانه، کارون یک، کارون دو، کارون سه، کارون چهار، مسجد سلیمان (گدار لندر)، گتوند علیا و سد تنظیمی گتوند هستند.
سد کارون یکی از قدیمی‌ترین سازه‌ها بر روی این رود است که در ۵۰ کیلومتری شمال شرقی مسجد سلیمان قرار دارد. این سد را با نام شهید عباسپور نیز می‌شناسند. سد کارون سه در شهرستان ایذه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین سدهای کشور و از جاذبه‌های گردشگری خوزستان به شمار می‌رود. دریاچه سد گتوند نیز یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین دریاچه‌های مصنوعی در ایران است که گردشگران بسیاری را در طول سال جذب می‌کند که بخش اعظم این دریاچه نیز در شهرستان لالی قرار گرفته است .

معروف ترین پل های رودخانه کارون

شهر اهواز بیشترین و معروف‌ترین پل‌ها را روی رودخانه کارون دارد. قدیمی‌ترین پل شهر اهواز روی این رود، پل سیاه است که در سال ۱۳۰۸ ساخته شد. عرض این پل تنها ۶ متر است و در حدود ۱,۰۵۰ متر طول دارد. پل دیگر روی رودخانه کارون در اهواز پل سفید نام دارد که شاید بتوان آن را معروف‌ترین پل رود کارون برشمرد. این پل معلق با معماری بسیار پیشرفته در سال ۱۳۱۵ ساخته شد و نخستین پل معلق ایران لقب گرفت. پل سفید اهواز یکی از برجسته‌ترین جاذبه‌های گردشگری در شهر اهواز است.

پل بعدی اهواز را در سال ۱۳۴۹ ساخته‌اند که میدان چهار شیر را به شمال منطقه کیانپارس متصل می‌کند. در گذشته از این پل استفاده تجاری می‌شد و به همین دلیل آن را با نام پل ترانزیتی نیز می‌شناسند. این پل در حدود ۵۰۰ متر طول و ۱۵ متر عرض دارد.

پل چهارم شهر اهواز بر رود کارون را در سال ۱۳۵۴ در مرکز شهر ساختند. دسترسی این پل به خیابان نادری اهواز، آن را به یکی از پر ترددترین پل‌های این شهر تبدیل کرد و به همین دلیل آن را پل نادری نامیدند. پل پنجم اهواز به‌صورت دو باندی و در سال ۱۳۷۵ ساخته شده است. این پل یکی از پهن‌ترین پل‌های روی این رود است و نقش موثری در کاهش بار ترافیکی شهر اهواز دارد.

پل صنایع فولاد و پل گفتگو

پل‌ صنایع فولاد و پل گفتگوی تمدن‌ها از دیگر مسیرهای ارتباطی بر روی این رود هستند.  صنایع فولاد پلی است برای دسترسی به کارخانه‌های صنعتی ساخته شد و پل گفتگوی تمدن‌ها با نورپردازی زیبا و آبشار مصنوعی از زیباترین پل‌های رود کارون و همین طور جاذبه‌های گردشگری اهواز است.

هشتمین پل این شهر پل کابلی اهواز که روی رود کارون است و معماری برجسته‌ای دارد و می‌توان آن را متفاوت‌ترین مسیر ارتباطی بر این رودخانه دانست. نهمین پل اهواز در سال ۱۳۹۲ روی پل سوم ساخته شد. طراحی این پل نیز بسیار مدرن است و برنامه‌هایی برای گسترش آن وجود دارد. آخرین پل اهواز بر این رود پل طبیعت کیانپارس نام دارد که برای پیاده روی مناسب است و خودروها از آن عبور نمی‌کنند. این پل بین پارک لاله و بلوار ساحلی کیانپارس قرار دارد.

پل کابلی شهدای لالی ، بزرگترین پل کابلی کشور

یکی از پل‌های زیبایی که بر روی رودخانه کارون و دریاچه سد گتوند علیا  و در مسیر لالی به مسجدسلیمان ساخته شده پل کابلی شهدای لالی است . این پل کابلی  با ۴۶۰ متر  طول و  ۷۵ متر  ارتفاع  بزرگرین پل کابلی کشور است که با همت جوانان و متخصصان داخلی در سال ۱۳۹۰ هجری شمسی مورد بهره برداری قرار گرفته است.

از آنجایی که آبگیری سد گتوندعلیا حدود ۲۰ کیلومتر از جاده مسجدسلیمان به لالی در دریاچه قرار گرفته و مستغرق شد، احداث پل بزرگ لالی و جاده های طرفین آن با هدف جایگزین کردن محور موجود و برقراری ارتباط بین شهرهای مذکور و عبور لوله های نفت و گاز در منطقه به مرحله اجرا درآمد.

پل لالی از نوع کابلی و دارای عرشه فلزی با پایه ها و پایلون های بتنی و کابل های ترکه ای بوده و با روش نصب تلفیقی پیشرانی – بالابری در ارتفاع ۱۵۵ متری از کف رودخانه کارون ساخته شده است. برای احداث جاده های جایگزین و پل لالی با مجموع ۱۶٫۴ کیلومتر در شرایط بسیار سخت کوهستانی و با صعوبت بالای منطقه، چهار میلیون متر مکعب سنگ برداری انجام شده است.

با توجه به مشخصات این پل و موقعیت منطقه پس از آبگیری سد گتوند علیا، پل لالی به یکی از جاذبه های خوب گردشگری استان خوزستان تبدیل شده است.

رود کارون به کجا می ریزد؟

در طول مسیر رود کارون انشعاب‌های مختلفی از این رودخانه جدا می‌شوند و همین طور رودهای مختلفی که از کوه‌های مناطق اطراف سرچشمه می‌گیرند به این رود می‌ریزند. مهم‌ترین انشعاب رود کارون را می‌توان رودخانه دز دانست. رود دز در شهر دزفول جریان دارد و در شمال اهواز به این رود می‌رسد.

این رود پس از رسیدن به خرمشهر به دو قسمت تقسیم می‌شود. یک شاخه آن به اروند رود در مرز ایران با عراق و شاخه دیگر آن در ادامه مسیر به خلیج فارس می‌رسد و به اقیانوس هند دسترسی پیدا می‌کند. رودخانه کارون در ورودی شهر شوشتر نیز دو قسمت می‌شود که این دو شاخه را به نام‌های «شطیط» و «گرگر» می‌شناسند. این دو شاخه در جنوب شهر شوشتر دوباره به یکدیگر متصل می‌شوند.

خطر خشک شدن رود کارون

در حال حاضر با توجه به کم شدن آب رود کارون، گسترش سدسازی و انتقال آب این رودخانه به شهرهای دیگر، کشتی‌ها در این رود تردد ندارند. با کم شدن آب این رودخانه بسیاری از روستاهای اطراف آن نیز خالی از سکنه شده‌اند و همین طور دامداری و کشاورزی در بسیاری از نقاط اطراف رودخانه کارون از بین رفته‌ است. با ادامه این روند نادرست در بهره‌برداری بی‌رویه از آب این رود، آینده‌ای تاسف‌برانگیز برای این رودخانه قدیمی رقم خواهد خورد.

در طول سال‌های اخیر اعتراض‌های گسترده‌ای از سوی مردم خوزستان نسبت به انتقال آب این رود به سایر شهرها صورت گرفته است. کاهش محسوس عمق و حجم آب رودخانه کارون با هدایت آب آن به‌سمت سایر نقاط کشور از جمله زاینده رود اصفهان، نگرانی کارشناسان محیط زیست را افزایش می‌دهد.

از دیگر مشکلات رودخانه کارون در سال‌های اخیر نیز می‌توان به آلودگی آب این رودخانه اشاره کرد. سرازیر شدن پساب صنعتی و کشاورزی در این رود آلودگی شدیدی در این رودخانه ایجاد کرده‌اند. همچنین راه‌اندازی غیر مجاز مراکز پرورش ماهی در بخش‌های مختلف این رود، آلودگی‌های زیستی را افزایش می‌دهد. امیدواریم با تدابیر درست در سال‌های آینده، زندگی رود کارون، این میراث گران‌بهای تاریخی و طبیعی در خوزستان، حفظ شود.