• امروز : پنج شنبه - ۱۳ اردیبهشت - ۱۴۰۳

آخرین خبرها

فینالیست شدن نونهالان فولاد خوزستان با مربیگری فرشاد حاجی پور در مسابقات کشوری آغاز برداشت محصولات زراعی در لالی/ در بیش از ۱۷ هزار هکتار محصول زراعی برداشت خواهد شد + عکس بازاری وحشی‌تر از بازارمسکن نیست / دست‌های آلوده بانک‌ها در گرانی‌های نجومی مسکن شاهکار طراح ایرانی در نمایشگاه خودرو پکن دو کشته در حادثه واژگونی مینی‌بوس در باغملک مرحله اول کنکور سراسری برگزار شد / رقابت ۸۳۵ داوطلب در اولین گام کنکور ۱۴۰۳ اجرای طرح ملی زراعت چوب با مشارکت بنیاد برکت در لالی شورای شهر در این سه سال برای مردم چه کرده است؟هیچ / جاده پاشنه زاگرس تنها در حد حرف مانده است واقعیت علمی دربارۀ «مثلث برمودا» چیست؟ قدیمی ترین سالن آمفی تئاتر کشور محل برگزاری نمایشگاه تجهیزات قدیمی سینما شد بادام سامان،محصولی که شهرت جهانی دارد مواظب کدخداهای چینی باشیم به بهانه روز سعدی / مگسی کجا تواند … بیش از ۲۶.۶ میلیون نفر از جاذبه‌های گردشگری استان خوزستان بازدیدکردند/دزفول،شوشتر واندیکا پربازدید ترین شهرها در نوروز ۱۴۰۳ شدند پیام مهمی که ایران مخابره کرد! آقای وزیر کشور برای رهبری هزینه نتراشید دشت لاله‌های واژگون کوهرنگ شناورشدن واژ‌ه‌های زبان و رابطۀ آن با دموکراسی و استبداد پایان مسابقات فوتبال جام دهیاری های شهرستان لالی با قهرمانی تیم فوتبال تراز + عکس از کارکنان آزمایشگاه بیمارستان امید لالی تقدیر شد اگر خطایی از اسرائیل سر بزند عملیات بعدی ما بزرگتر خواهد بود/به خط و زبان فارسی باید بیشتر توجه کنیم از پیشکسوتان کوهنوردی و فاتح قلل هیمالیا تجلیل شد / انتصاب رئیس هیئت پزشکی ورزشی شهرستان لالی + عکس نجات جان مادر باردار در منطقه عشایری کهناب لالی ایلراه منار ، گذرگاهی پر از خاطرات عشایر بختیاری نگرانی از صلح شکننده ۲ طایفه در خوزستان ؛ اختلافی که هنوز قربانی میگیرد بارندگی‌های اخیر جان دوباره ای به تالابهای خوزستان بخشید/آبگیری ۸۸ درصدی تالاب شیمبار «هوش مصنوعی» چیست و چطور کار می‌کند؟ وعده ایلان ماسک؛سکونت انسان روی مریخ چرا قطب جنوب یک بیابان خطرناک است؟ حمایت مردم شهرستان لالی از عملیات نظامی سپاه پاسداران در حمله به اسرائیل + عکس غواص و غریق نجات مسجدسلیمانی درگذشت امدادرسانی و اسکان اضطراری ۱۸ خانواده گرفتار در طوفان در مناطق عشایری لالی تیراندازی در مراسمات نه تنها سودی ندارد بلکه بی احترامی به جامعه است/تا زمانی از یک نماینده حمایت می کنیم که برای مردم کار کند گرامیداشت روز هنر اسلامی در شهرستان لالی برگزار شد نماز باشکوه عید سعید فطر همزمان با سراسر کشور در شهرستان لالی اقامه شد + عکس محفل انس با قرآن دانش آموزان مسجدسلیمانی در مصلی نماز جمعه بیش از ۱۹ میلیون بازدید از جاذبه‌های گردشگری در خوزستان ثبت شد یارمحمداسدپور،شاعرشهری که دوستش دارم بازهم قتل طایفه‌ای در رامهرمز / صلحی که پایدار نبود! برگزاری راهپیمایی روز قدس درلالی/حمایت ازمردم مظلوم غزه در برابرجنایت های رژیم کودک کش اسرائیل + تصاویر حمله افراد ناشناس موجب جراحت کارشناس اورژانس و خسارت به آمبولانس در لالی شد دولت با تروریست های اقتصادی داخلی که باعث گران سازی شده اند برخورد کند/دستگاه ها به وظایف خود بهتر عمل کنند روستای تاریخی و زیبای بنه وار در مرز لالی و اندیکا قصه‌ گویِ شیرین‌ سخن عبدالحسین زرّین‌کوب ، مورّخ اندیشه‌ و ادب فروغ فرخزادشاعربی‌قراری‌های انسان امروز اقدام جالب اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لالی با اجرای طرح خوزستان پاکیزه توزیع کالاهای اساسی ویژه ایام ماه مبارک رمضان و تعطیلات عید نوروز در شهرستان لالی افزایش کشته‌ها در تصادف‌های نوروزی خوزستان/ باید درباره راه و خودرو مطالبه ملی داشته باشیم شعر / سه ترون تنها

انگلیسی‌ها و شرکت نفت بختیاری‌ها

  • 07 خرداد 1402 - 10:28
انگلیسی‌ها و شرکت نفت بختیاری‌ها
نخستین شرکت استخراجی محدود نفت، عملیات استخراجی خود را به استخراج یک میل مربع از اراضی حوالی میدان نفتون انحصار داد. این محل که بعدا به مناسبت وجود یک آتشکده ویران در وسط آن، به «مسجد سلیمان» مشهور شد چراگاه ایل بختیاری و متعلق به عموم افراد ایل بود. عملیات شرکت مستلزم داشتن حق تصرف در آن ناحیه بود و سران بختیاری به آسانی به این کار حاضر نمی‌‌شدند.

جنبه حقوقی مساله از یک طرف و مسائل ناشی از مخالفت بختیاری‌‌ها از طرف دیگر انگلیسی‌‌ها را مجبور کرد که برای این منطقه فکری بکنند. نتیجه آن شد که دارسی شرکت دیگری به نام «شرکت نفت بختیاری» با سرمایه ۴۰۰ هزار لیره تاسیس کرد تا به استخراج بقیه معادن نفت خاک بختیاری بپردازد. زیرا ثابت شده بود که این منطقه دارای منابع نفت سرشار است. از مبلغ کل سرمایه شرکت نفت بختیاری ۱۲ هزار سهم مجانا به خوانین بختیاری به نمایندگی حاج علی‌قلی‌خان سردار اسعد، نجفقلی‌‌خان صمصام‌‌السلطنه، غلامحسین‌‌خان سردار محتشم و لطفعلی‌‌خان بختیار امیرمفخم واگذار شد و سه فقره قرارداد هم با آنها منعقد شد. این چهارتن متعهد شدند که هرسال عواید سهام را گرفته بین دیگران تقسیم کنند و مسائل مربوط به این سهام در قرارداد اول منظور و ضمنا مقرر شده بود که شرکت پس از خاتمه امتیاز، تاسیسات خود در مسجد سلیمان را مجانا به خوانین بختیاری واگذار کند.

قرارداد دوم راجع به خرید اراضی بود که شرکت زمین‌‌هایی را که لازم داشت از سران ایل یعنی ایلخانی و ایل‌‌بیگی که به اصطلاح در ایل سمت پیشوایی و ریاست رسمی داشتند خریداری می‌‌کرد و پول آن را به آن دو می‌‌پرداخت و آنها اگر زمین فروخته‌شده صاحب یا صاحبان معینی داشت طبق رسوم ایل، پول را به صاحب یا صاحبان زمین می‌‌دادند و اگر زمین صاحب معینی نداشت خود پول را تصرف می‌‌کردند.

قرارداد سوم مربوط به حفظ امنیت محل در قبال متجاوزان محلی بود. به موجب این قرارداد ایلخانی یکی از خان‌‌زاده‌‌ها را که معمولا سمت حکمرانی آن منطقه را هم داشت به شرکت معرفی می‌‌کرد و عده‌‌ای تفنگچی در اختیار او می‌‌گذاشت و اینها مامور حفظ منطقه از متجاوزان محلی بودند. شرکت حقوق تفنگچیان و سردسته آنها را می‌‌پرداخت و سالی ۳ هزار لیره هم به ایلخانی می‌‌داد و پس از بسط قدرت حکومت مرکزی در خوزستان هم هرچند این ترتیب حفاظت از میان رفت، اما این سه هزار لیره به ایلخانی بختیاری پرداخته می‌‌شد.

شرکت نفت بختیاری در ۱۹۲۴ میلادی منحل و ضمیمه نخستین شرکت استخراجی محدود شد و ۱۲ هزار سهم خاندان بختیاری هم مبدل به ۳۷۳۲۰ سهم از سهام آن شرکت شد. ولی ظاهرا بر سر منافع این سهام همواره بین شرکت و بختیاری‌‌ها اختلاف بود. شرکت مدعی بود که سران بختیاری در تقسیم صحیح آن پول بین دیگران کوتاهی می‌‌کنند و بختیاری‌‌ها می‌‌گفتند که شرکت صمیمانه به قرارداد خود عمل نمی‌‌کند.

در سال ۱۳۰۶ش جعفرقلی‌‌خان اسعد پسر حاج علی‌قلی‌خان سردار اسعد به لندن رفت و با گرو گذاردن سهام نفت بختیاری‌‌ها مبلغی در حدود ۱۶۰ هزار تومان از شرکت وام گرفت و در مقابل با شرکت قرارداد بست که خوانین بختیاری حق فروش سهام خود را به هیچ‌یک از افراد ملل به جز ملل انگلیسی‌نژاد نداشته باشند.

در سال ۱۳۱۲ قرارداد دارسی تجدید شد. انگلیسی‌‌ها در قرارداد جدید این نکته را قید کردند که پس از خاتمه امتیازنامه، کلیه تاسیسات پالایشگاه نفت جنوب را به دولت ایران واگذار کنند اما همین که قرارداد امضا شد، خوانین بختیاری نسبت به این ماده اعتراض کردند، زیرا به شرحی که گفته شد، شرکت نفت انگلیس و ایران از طریق شرکت نفت بختیاری با آنها قرارداد داشت که پس از خاتمه امتیاز، تاسیسات خود در مسجدسلیمان را مجانا به خوانین بختیاری واگذار کند. بالاخره بین شرکت و سران بختیاری این طور موافقت شد که آنها اعتراض خود به ایلخانی از بابت حفظ امنیت محلی را همچنان مرعی و محفوظ دارند.

در اوایل سال ۱۳۱۵ به داور دستور داده شد که کلیه سهام بختیاری‌‌ها را وزارت دارایی خریداری کند. خوانین بختیاری که اغلب در آن وقت در زندان بودند، به معیت افراد پلیس به محضر شماره ۲۵ شریف‌‌العلما رفتند و سهام خود را به جهانگیر نماینده دولت فروختند. هنگامی‌‌که خبر انتقال سهام مربوط به لندن رسید، شرکت سابق قراردادی را که با جعفرقلی‌‌خان اسعد منعقد کرده بود. به دولت ایران اطلاع داد و انتقال سهام را از نظر شرکت بی‌‌اثر دانست… اما بالاخره میان دولت و شرکت توافق حاصل شد و وزارت دارایی هر سهم یک لیره‌‌ای خوانین بختیاری را به ۱۰ لیره خریداری کرد و سهام را هم از گرو شرکت درآورد و مبلغ ریالی سهام مذکور پس از کسر ارقام زیر:

۱) طلب شرکت نفت بابت قرض جعفرقلی‌‌خان اسعد ۱۶۰هزار تومان

۲) مالیات دولت ایران بابت سود سهام ۶۰هزار تومان

۳) بابت خسارت قشون‌‌کشی سال ۱۳۰۱ دولت به خاک بختیاری تخمینا ۳۰۰ هزار تومان

بین ورثه سردار اسعد، صمصام‌‌السلطنه، سردار محتشم و امیرمفخم تقسیم کردند.

پس از وقایع شهریور ۲۰ همین که خوانین بختیاری آزاد شدند، به‌عنوان اینکه معامله سهام نفت از روی اکراه و اجبار بوده است، به آن اعتراض کردند و استشهادی به امضای وزرای دولت وقت و مامورانی که در آن معامله شرکت داشتند و شریف العلما سردفتر دفترخانه ۲۵ رسانیدند و با اسناد و مدارک دیگر ضمیمه کرده و به دادگستری عرض حال کردند.

منبع: حسین محبوبی‌اردکانی، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۰.

  • منبع : دنیای اقتصاد

نظرات

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰