امروزه از این کره خاکی، به عنوان دهکده جهانی یاد می شود.علم، تکنولوژی، وسایل ارتباطی و رسانه ای مرزهای فیزیکی را در نوردیده و هرکسی در کسری از ثانیه از هر نقطه ای از این دنیای پهناور می تواند سفری مجازی به آن سوی مرزها داشته باشد و با یک پلک به هم زدن از دنیای پیرامون خود با خبر شود.به کمک گوشی های هوشمند و اندرویدی که در دست هریک از ما می باشد امکان ارتباط با اکثر نقاط جهان میسر است در عصر کنونی افراد داری این ابزار ارتباطی یک رسانه محسوب میشوند ولوو غیر حرفه ای.
وقتی پیام های صوتی،تصویری و نوشتاری را بدون سانسور و در سریع ترین زمان ممکن می توان با اقصی ونقاط دنیا به اشتراک گذاشت یعنی انسان ها و جهان پیرامون به سمت یکی شدن است
به لطف دنیای الکترونیک و تکنولوژی روزانه از هزاران خبر و حوادث و اتفاقات تلخ و شیرین سراسر دنیا با خبر می شویم با زبان ها، پوشش ها، فرهنگ و آداب و رسوم، حتی نوع غذا، خورد وخوراک کشورهای دیگر و مردمان دور دست (جنگل آمازون) به راحتی آگاه می شویم پدیده های خاص و جدید، چهره های مشهور، مدلینگ، برندهای فوتبالی به صورت مشترک در دسترس همگان در سراسر دنیا قرار می گیرد و به این ترتیب ارتباط ،حس آگاهی و شناخت برقرار می شود و این یعنی همان دهکده جهانی ، یعنی همان قدرت رسانه و وسایل ارتباط جمعی و با این مفهوم که مرزهای فیزیکی دیگر فاقد کارکرد می باشند و آنچه که اتفاق باید بیفتد، می افتد در غالب همان تکنولوژی رسانه ای و ارتباطات۰۰۰
وقتی مردم سراسر جهان گاهی با تلخ و شیرینی ها همزاد پنداری و یا ابراز احساسات مشترک میکنند این یعنی دنیای روبه جلو دنیای بسته و در محاصره تفکر خاصی نیست( متفاوت و متنوع از اطلاعات و منبع خواهد بود)
ابتدا از حیث اهمیت وجایگاه رسانه این مقدمه بیان شد که تاثیر رسانه همچون طوفان و سیل اگر گاهی به جایی رخنه کند و قدرت بگیرد همه چیز را با خود خواهد برد خواه جهت مثبت باشد و خواه منفی.
با این وجود، امروز داشتن سواد رسانه ای یک ضرورت اجتناب ناپذیر است در عصری که اگر سواد رسانه ای نداشته باشیم در زمره افراد بی سواد قرار خواهیم داشت
حال منظور از رسانه و سواد رسانه ای چیست؟ رسانه عبارت است تکنولوژی هایی که پیام ها را در نقاط مختلف یک منطقه، کشور و یا جهان به مخاطبان خود انتقال می دهند۰ سواد رسانه ای یعنی توانایی در تجزیه ،تحلیل و کشف و فهم حقیقت یا حقایق مخفی شده در پس توی یک خبر. یعنی پی بردن به
هدف یک پیام چند رسانه ای و خلاصه مطلب یعنی منفعل نبودن و براحتی تحت تاثیر هر موضوع قرار نگرفتن.
سواد رسانه ای می گوید؛ از هزاران اطلاعاتی که از صدها رسانه با تنوع و سلیقه های متفاوت و نگرش های مختلف در پیش روی ماقرار می گیرند و به صورت رگباری منتشر می شوند باید قدرت تشخیص خوب و بد، صدق و کذب آن ها را داشته باشیم به محتوا ،منبع ونیت تولید کننده دقت کنیم و گاهی اصلا نادیده و ناخوانده کنار بگذاریم پس محتوا را باید از زوایای پیدا و پنهان، مجرای مختلف خبری و جهات گوناگون فیلتر و دروازه بانی کرد تا به اصل مطلب رسید و این مهم بستگی به زاویه و وسعت دید، نگاه خردمندانه و واقع بینانه ، میزان سواد و اطلاعات علمی و اجتماعی ما دارد.
هر چقدر عزت نفس و خودآگاهی مخاطب بیشتر باشد دیر تر در تقابل با اخبار کذب، هدفدار و جریان ساز قانع و تسلیم می شود.
بنا به قول دکتر کیوان لطفی استاد عزیزم هیچ رسانه ای در هیچ کجای جهان بی صاحب نیست منظور این است که هر رسانه ای با خط مشی خاص، با هدف ومنفعت خاص و با گردانندگانی حرفه ای و متفکر در پشت صحنه به جوامع هدف خوراک فکری می دهند و برنامه خود را جریان سازی می کنند۰گاهی اوقات یک فرستنده پیام رویکردی دوجانبه دارد که مقاومت گیرنده پیام زودتر شکسته شود ( رسانه معروف فارسی زبان در خارج کشور که ۸۰ درصد موضوع را غیر واقعی و ۲۰ درصد محتوا را واقعی یا نزدیک به ذائقه مخاطب یا اصل موضوع مطرح می کند همان ۲۰ درصد کافیست تا اراده مخاطب بدون سواد رسانه ای را تسلیم خود کند و کاملا متقاعد سازد)
توجه به جوانب سمعی و بصری اصل سواد رسانه ایست
شناخت موقعیت جغرافیایی،اجتماعی،خط مشی منبع خبری از دیگر موارد مهم و ضروری در سواد رسانه ای می باشد.برای مثال برای درک درست از یک ویدیو‌منتشر شده مخاطب باید چند نکته را با موقعیت مکانی خود تطبیق دهد که در این صورت صحت و سقم آن مشخص خواهد شد.از جمله شناسه های ظاهری،فصلی،پوشش ، گویش و مکان را باید مورد دقت قرار دهد۰مثلا شاخصه تابستانِ خوزستان لباس خُنک هست نه پالتو و..
یا از تفاوت پوشش گیاهی وفضای سبز مناطق سردسیری و گرمسیری در ویدیو احتمالی براحتی گذر کرد وغیره۰۰۰
از این جهت هست که باید قدرت تفکر ،تجزیه و تحلیل و درک مناسب داشت با همه این تفاسیر سواد رسانه ای از نان شب واجب تر است چرا که بدون سواد رسانه ای و علم روز به جرات می توان گفت در امورات زندگی هم چندان توفیق نخواهیم داشت و چه بسا در مدیریت و برنامه ریزی آینده با شکست روبرو خواهیم شد.بی شک خبرهای روز اقتصادی سیاسی و اجتماعی زندگی ما را تحت تاثیر خود قرار می دهند بعنوان مثال، بالا وپایین شدن قیمت دلار وهجوم جهت خرید و فروش آن، بازارِ بورس، بزودی فلان کالا گران میشود کمبود خواهیم داشت( از سوی دلالان و مافیای آن منتشر میشود) هجوم‌مردم برای خرید مازاد مصرف زندگی و هزاران مورد دیگر که از حوصله این مقاله خارج است و سواد رسانه هم بسیار گسترده ومتفاوت از نمونه های بارز آن می باشد به هرحال در جامعه پر التهابِ عصر کنونی چه دکتر باشید چه خانه دار ،خواه کارمند باشید وخواه بیکار ؛ سواد رسانه ای وآگاهی جزئی از زندگی امروزی ماست که کدام پیام خبر است کدام صرفآ اطلاع رسانی و سرگرمی و چه چیزی ذینفع و سوءنیت دارد
پس آگاه باشیم ودر هر مسئله ای آگاه سازی کنیم اسیر جریان سازی ها قرار نگیریم و بدون مبنای علمی، مستند و مستدل خود را متقاعد و قانع نکنیم.
📝 الهیار خدری میرقائد کارشناس روابط عمومی و امور رسانه
