افزایش چشمگیر قیمت دلار طی هفته‌های اخیر، در شرایطی رخ داده است که یکی از جدیدترین اقدامات دولت چهاردهم در عرصه ارز، حذف ارز نیمایی و رسیدن به ارز توافقی است. تصمیمی که از سوی بسیاری از تحلیلگران مثبت ارزیابی شده، اما نتوانسته تاثیر خاصی بر نرخ دلار بگذارد. البته کمیسیون اقتصادی مجلس از سیاست ارزی دولت در حذف رانت ارزی حمایت کرده و نوسانات اخیر نرخ ارز را بی‌ارتباط با حذف دلار نیمایی دانست.

برخی از تحلیلگران بازار ارز معتقدند اظهارات اخیر وزیر اقتصاد درباره نرخ ارز، در شکل گیری موج افزایشی این نرخ بی تاثیر نبوده است. با این وجود، با توجه به وضعیت تورم، برخی دیگر از تحلیلگران معتقدند نمی‌توان اطمینانی درباره کنترل تورم داشت و سخنان همتی را منطقی می‌دانند. 

با توجه به این شرایط پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که در بازار دلار چه خبر است و تبعات دلار هشتاد هزار تومانی چیست؟ کمال سیدعلی، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی و تحلیلگر ارشد اقتصاد در گفت‌و‌گو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

کمال سیدعلی گفت: «کشور ما در شرایطی قرار دارد که تا زمانی که رئیس جمهور آمریکا بر مسند قدرت ننشیند، نوسانات بازار ارز و انتظارات تورمی به سمت افزایش نرخ ارز است. اما زمانی که خود وی در مسند قدرت بنشیند و پرده از تصمیمات خود بردارد، همه چیز روشن‌تر می‌شود. ۲ حالت وجود دارد. یا مذاکره انجام می‌شود و این مذاکره مثبت خواهد بود و در نتیجه در قیمت ارز تاثیر مثبت گذاشته خواهد شد و به ثبات در نرخ ارز می‌رسیم. اما اگر مذاکرات موفق نباشد، شکافی که در نرخ ارز ایجاد می‌شود شدیدتر خواهد بود. یک نکته مهم این است که ما کار درستی انجام نداده‌ایم که نرخ ارز را بین ۵۰ تا ۶۰ تومان، طی یک سال و نیم نگه داشته‌ایم. ظاهرا اینطور فکر می‌شد که با نگه داشتن نرخ ارز در یک مقطع، می‌توان تورم را هم کنترل کرد. این در حالیست که نرخ ارز، زاییده تورم هم هست. وقتی تورم به ۴۰ درصد و بالاتر از آن می‌رسد، طبیعیست که مابه التفاوت نرخ ارز، باید در نظر گرفته می‌شد که در یک سال و نیم گذشته این اتفاق نیفتاد.»

وی افزود: «با توجه به تورم بالایی که داریم، قیمت ارز نمی‌تواند پایین‌تر از حدی باشد که اکنون داریم. اتفاقا سخن آقای همتی که اخیرا گفته‌اند نمی‌توانیم با تورم ۴۰ درصدی، نرخ ارز را ثابت نگه داریم و کاهش دهیم درست است. اما این که نرخ اضافه‌تر محاسبه می‌شود، مثل فنری است که با فشار پا نگه داریم و ناگهان پای خود را از روی فنر برداریم. بنابراین، اگر می‌خواهیم به یک نرخ متعادل‌تر برسیم، باید در مرحله اول به مذاکراتمان با اروپا و آمریکا فکر کنیم. اگر این مذاکرات مثبت نباشد، آسیب‌هایی سنگین‌تر را برای اقتصاد به همراه دارد که احتمالا شامل نوسانات هم می‌شود.»

این تحلیلگر حوزه ارزی در ادامه گفت: «نکته مهمی که در بحث نرخ ارز نباید نادیده گرفت بحث واردات است. سوال این است که اصلا با چنین وضعیتی و با افزایش روزانه نرخ ارز، آیا واردات به کشور، مقرون به صرفه است؟ من فکر نمی‌کنم با اعداد سنگین نرخ ارز، واردات به کشور مقرون به صرفه باشد یا روند افزایشی داشته باشد. درواقع همزمان با افزایش نرخ ارز واردات نیز بسیار کاهش پیدا می‌کند و توان قدرت خرید مردم در بحث کالا‌های وارداتی نیز بسیار کم می‌شود. با توجه به همه این هاست که معتقدم مذاکرات ما با آمریکا، حائز اهمیت بسیار زیادی است. طبیعتا مقام‌های ایران نیز متوجه اهمیت این موضوع هستند.»

وی گفت: «همه چیز بستگی به این دارد که در حوزه تحریم‌ها، چه میزان فشار روی ایران خواهد بود و چه میزان نفت می‌توانیم بفروشیم. اگر درآمد ارزی ما کم شود، از آنجا که تقاضا، قیمت ارز را تعیین می‌کند، چون تقاضا بیشتر می‌شود، قیمت ارز، افزایشی می‌شود. در چنین شرایطی، باز هم فاصله نرخ توافقی با بازار آزاد، بیشتر می‌شود و مجبور می‌شوند ارز توافقی را با نرخ بالاتری بفروشند و باز هم در چنین سناریویی، افزایش نرخ قیمت ارز به جامعه تحمیل خواهد شد. اگر مذاکرات به جایی نرسند و تحریم‌ها برداشته نشود، کاملا طبیعیست که نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند. مگر این که بتوانیم به اندازه کافی نفت بفروشیم. البته احتمال این که با روش ارز توافقی، صادرات ما افزایش پیدا کند وجود دارد. باید منابع ارزی و پول‌هایی که خارج از کشور و در عراق، کره و دیگر کشور‌ها داریم جمع کنیم. سخنان آقای همتی درباره جمع آوری ارز‌های خانگی هم منوط به این است که کشور ابتدا به یک ثبات برسد تا بتوان مردم را تشویق کرد داشته‌های خود را در اختیار دولت بگذارند. در شرایط بحرانی که قیمت ارز هر روز بالا می‌رود افراد به چه انگیزه‌ای باید داشته‌های ارزی خود را به دولت تقدیم کنند؟ ایده این کار درست و خوب است، اما تجربه‌های اشتباه گذشته در حوزه اوراق ارزی در ذهن مردم است و احتمال تحقق این تصمیم گیری در شرایط فعلی بسیار بعید است.»