خانه‌های زیرزمینی منحصربه‌فرد در روستای غریان لیبی قرن‌ها پیش در دامنۀ کوه نفوسه حفر شدند. بسیاری از آنها امروزه رها شده‌اند، اما ساکنان قدیمی آنجا امیدوارند که گردشگری بتواند به بازسازی و حفظ میراث اجدادی آنها کمک کند.
العربی بلحاج که صاحب یکی از قدیمی‌ترین خانه‌ها در این روستا در جنوب طرابلس است، می‌گوید: «جد بزرگ من ۳۵۵ سال پیش این خانه را حفر کرد».
این خانه‌ها که در اعماق کوه‌های خشک نفوسه در ارتفاع حدود ۷۰۰ متری از سطح دریا حفر شده بودند، در برابر تابستان‌های سوزان که دما تا ۴۵ درجه سانتی‌گراد می‌رسید، از ساکنانشان محافظت می‌کردند و همچنین در طول زمستان‌های اغلب برفی نیز گرم می‌ماندند.
سنگ بستر این منطقه دارای قوامی است که به خانه‌های زیرزمینی که به نام «داموس» معروف هستند اجازه می‌دهد تا قرن‌ها بدون فروریختن دوام بیاورند.
مکان‌های این خانه‌ها با دقت انتخاب شده بودند و ساختمان‌ها با دست حفاری می‌شدند تا از فروریختن آنها در این فرآیند جلوگیری شود.
به گفته یوسف الخطالی، مورخ اهل لیبی، برخی از این بناها بیش از ۲۳۰۰ سال قدمت دارند و مورخان یونان باستان نیز وجود آنها را ذکر کرده‌اند.
او افزود که این منطقه همچنین دارای مکان‌های تدفین است که قدمت آنها به زمان فنیقی‌ها برمی‌گردد.
امروز، بلحاج می‌گوید که مالک قدیمی‌ترین خانۀ پابرجای زیرزمینی در غریان است؛ روستایی که بسیاری از ساکنان آن دارای سوابق خانوادگی و اسناد ملکی مربوط به قرن‌ها قبل هستند.
او گفت که اتاقک‌هایی که در صخره‌های اطراف حیاط حفر شده بودند، زمانی هشت خانواده بزرگ را در خود جای داده بودند. خود بلحاج آخرین فردی بود که در سال ۱۹۶۷ در آنجا به دنیا آمد.
در سال ۱۹۹۰، مانند بسیاری از افرادی که به دنبال خانه‌های راحت‌تر با آب و برق بودند، خانواده بلحاج از خانه زیرزمینی نقل مکان کردند، اما مالکیت آن را حفظ کردند. اکنون بلحاج آن را بازسازی کرده و به یک جاذبه گردشگری تبدیل کرده است.
تا وقتی معمر قذافی بر سر کار بود، گردشگران به صورت منظم و در قالب تورهای برنامه‌ریزی شده از اینجا بازدید می‌کردند اما از زمان سقوط او در شورش سال ۲۰۱۱ که آغاز یک هرج و مرج طولانی در این کشور بود، میزان گردشگران شدیدا کاهش پیدا کرد.
اما روستاهای منطقه همچنان به جذب گردشگران داخلی ادامه داده‌اند و بلحاج امیدوار است که بازگشت ثبات نسبی به کشور بتواند راه را برای بازدیدکنندگان بیشتری از اروپا و جاهای دیگر باز کند.
