• امروز : شنبه - ۶ اردیبهشت - ۱۴۰۴

آخرین خبرها

برگزاری جشنواره تولد درختی ویژه شهروندان فروردین ماهی ها در شهرستان لالی همه مسئولین در شهرستان لالی موظفند بستر سرمایه‌گذاری را در شهرستان فراهم کنند ​ آیین بزرگداشت روز استاد سخن سعدی شیرازی در شهرستان لالی برگزار شد برای حمل و نقل ایمن باید راه های خوبی داشته باشیم / در بحث جاده هنوز به نقطه مطلوب نرسیدیم عنوانی ملی برای یک جوان خوزستانی/رضاخصالی معاون رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور شد بازدید مسئول موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور و جمعی ازمسئولین علوم تحقیقات استان خوزستان از مزارع لالی + تصاویر برگزاری انتخابات چهارمین سال هیئت رئیسه شورای شهر/محمد حسینوند رئیس شورای شهر لالی شد + عکس بالگرد اورژانس هوایی دانشگاه علوم پزشکی اهواز ناجی جان یک کوهنورد در لالی شد مخالفان مذاکره یا جاهل ومتعصبند یا کاسب تحریم/باید از ظرفیت سرمایه گذاران داخلی استفاده کنیم  فرصت های سرمایه‌گذاری در لالی را بررسی و سرمایه‌گذاری در زیرساختهای گردشگری را پیگیری می کنیم تحویل یک بهله جغد طلایی به اداره محیط زیست لالی از سوی دوستداران حیات وحش کسب رتبه اول رشته مداحی در بیستمین جشنواره نخبگان قرآن، عترت و نماز دانش آموزان استان خوزستان امروز همه وظیفه داریم در مصرف برق صرفه جویی کنیم /نیروی نظامی که در خدمت مردم است بزرگترین نعمت است زیرساخت روستاهای کم جمعیت شهرستان لالی با حمایت بنیاد مسکن تکمیل خواهند شد سرپرست فرمانداری شهرستان لالی بامعاون وزیر آموزش و پرورش دیدار کرد/وعده رئیس آموزش و پرورش استثنایی کشور برای حضور در لالی با توجه به جمعیت بالای عشایری در لالی اعتبارات لازم جهت تکمیل زیر ساخت‌ ها تخصیص خواهد یافت جان باختن جوان ۲۲ ساله بر اثر سقوط وانت پیکان به بند آبخیزداری منطقه تراز در لالی مراسم روز هنر انقلاب اسلامی در شهرستان لالی برگزار شد خدمات درمانی موجود پاسخ‌گوی نیازهای مردم در شهرستان لالی نیست/ به کجا رسیدیم که منطقه ای از پزشک اشباع و منطقه ای دیگر پزشک ندارد شورای شهر لالی دوباره دستخوش تغییر شد / تعلیق دومین عضو شورای شهر لالی + عکس بیش از ۳۰ هزار بیمار در ایام نوروز به بیمارستان امید شهرستان لالی مراجعه کردند رتبه چهارم لالی در آمار بازدیدهای نوروزی / بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از جاذبه های شهرستان لالی بازدید کردند جاده مرگ در سکوت مسؤولان همچنان قربانی می‌گیرد نفت مسجدسلیمان در آستانه سقوط تاریخی پاکسازی منطقه گردشگری چم شور شهرستان لالی توسط دوستداران محیط زیست + عکس آمریکا در موقعیتی نیست که ایران را تهدید کند/مردم از قالب بد برنامه های فرهنگی خسته اند تیم مهدی آباد قهرمان ششمین دوره مینی فوتبال جام نوروزی روستاهای شهرستان لالی شد برگزاری باشکوه نماز عید فطر با حضور پرشور مردم در شهرستان لالی + تصاویر حضور نوروزی نماینده در شهرستان لالی/از جلسه با دهیاران تا بازدید از روستاها + عکس راهپیمایی روز قدس با حضور مردم روزه دار شهرستان لالی برگزار شد + عکس آمریکا به زودی از خاورمیانه اخراج خواهد شد / اگر خطایی از دشمن سر بزند تمام منافع آنها در منطقه را آتش خواهیم زد رودخانه تراز باز هم قربانی گرفت/ جان باختن جوان ۲۰ ساله در شهرستان لالی ثبت بیشترین بارندگی خوزستان در شهرستان لالی؛ ۱۱۳.۶ میلی‌متر بارش باران دولت باید برای بهبود معیشت مردم تلاش بیشتری کند / مردم در مسافرت ها اصول رانندگی را رعایت کنند نوروز در شاهنامه؛معجزه پیامبری که کافر شد رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری لالی منصوب شد/محمد دالوند جای خود را به سجاد خدادادی داد ستاد اسکان مسافران نوروزی در لالی افتتاح شد / ۱۶۰ کلاس درس آماده اسکان مسافران نوروزی در لالی + عکس جاده ای که پس از سالها انتظار اصلاح شد/تعریض و بهسازی جاده رگ تراز در بخش حتی ایستگاه پایش هوا به لالی رسید تعطیلات نوروز امسال درلالی کجابرویم/طبیعت سرسبز و آبشارهای خروشان تا اماکن زیارتی و تاریخی+عکس عملیات بازسازی و ترمیم کابل فیبر نوری مسیر شهر لالی به شاه‌آباد و اندیکا اجرا شد اثرات منفی چهارشنبه سوری بر محیط زیست ۱۲۰ مخزن پلی اتیلن آب در دو مرحله میان عشایر شهرستان لالی توزیع شد کشف و امحای بیش از ۴۰۰ کیلوگرم مواد غذایی فاسد و تاریخ مصرف گذشته در لالی پیگیری مشکلات جاده وآب شرب درمنطقه کول پاپا بخش حتی لالی/جاده به زودی آسفالت می شود/آبرسانی به صورت روزانه با تانکر انجام می شود آمارهای نگران کننده سوانح در جاده های خوزستان در آستانه تعطیلات نوروز   گرینلند؛ جزیره قطبی مورد علاقه ترامپ اصل مذاکره باید شرافتمندانه باشد / خدمات ادارات در نوروز بیشتر و خاموشی های برق و قطعی های آب مدیریت شود امامزاده سلطان ابراهیم در دامنه کوه های زاگرس آغاز مسابقات لیگ فوتسال جوانان خوزستان به میزبانی شهرستان لالی/تساوی نماینده لالی در اولین بازی + تصاویر

 یاد ایل در آن بهار و سال نو

  • 19 تیر 1402 - 15:34
 یاد ایل در آن بهار و سال نو
  به یاد آن نیاکانی که وارگه تا به وارگه با طلوع " زِله " و هی هی و گاله ، بار و وار کوچ ایلی را به پای خسته در گیوه ، همه سال، نسل به نسل کول و کنار کردند . 

یاد  ایل  در آن  بهار  و  سال   نو

                     کوچ ” وارگه  تهنیده ” تا وارگه نو            

در این نوروز و کوهساران سبز و چشمه های جاری زاکرس ، در این جاوارگه های سرد و بی دود و ” دُرُنگ ” ایل ، و مال راه های بی کوچ و هیاهو، راه بی سم کوب و  بی گرد ” سِمات ” چارپایان ، ساکت و بی بانگ چوپانی که  بی طاقت سگ خود را بنام ” گله پا ” های های … ز جایی دور و نامعلوم صدا می کرد . در این کوهپایه هایی که بجز از سنگ قبر و شیر سنگی هیچ نشانی نیست ، میان این همه دار و بلوطی که طنین  ” دی بلالی ” نیست ، گلوی چشمه هایی که دگر جنگ و جرینگ چند پیاله ، بازی آن دختران مال نیست ؛ در این ویرانه های آسیاب هایی که دیرگاهی ست دگر سنگی نمی چرخد ؛ بیا با عید و سال نو ، به رسم عید و عیدانه بیافشانیم گل لاله و باوینه به روی خاک مردان و زنان خوب ایلی که بنام بختیاری بود . بیا ای وارثین رفته از این آب و این خاک ! بیا یادی کنیم از خفتگان زیر این خاک.

  به یاد آن نیاکانی که وارگه تا به وارگه با طلوع ” زِله ” و هی هی و گاله ، بار و وار کوچ ایلی را به پای خسته در گیوه ، همه سال، نسل به نسل کول و کنار کردند . 

   به یاد زله ی صبح و خروسخوان سبق با نیزه های سرخ همراهش ، پگاه  دست به بار کوچ مال آنگاه  که با  ” هی هی وری مال بار کرد! ” ، خواب شیرین در دو چشم پر زخواب کودکان مال ، خراب می شد.  

   یاد آن” تیله زن ”  ” تحده ” به کولی که به یکدست پشم و پره ، در بغل یک ” بره دانه “،  پا به پای ایل خود منزل به منزل هی سفر می کرد و در ” بار وندن ”  “مال” ،  مشک دوغ را بر ” ملار” آویز می کرد همصدا با چُغ چُغ آن مشک دوغ  می خواند : ” چُغول دوغ ، یک من کره دو من دو… ” وز دل آن مشک دوغ  ” تیله ” کره با ” پَنگه ” هایش صید می کرد . 

  به یاد آبگداری و نهیب هی هی ” بزگَل ” ، و بی باکی مردان و زنانی که به آب رود بازفت می زدند چالاک و شادانه ، و ذوق کودک ” تَلمیت ” سواری که گهی با ” سَرسُم ” قاطر ز تلمیتش جدا می شد.

   به یاد آن نسیم و وزوز جاری که با افشاندن  سرشاخ ” کِلخُنگ ” ها مشام کوهساران را ز بوی خود خبر می کرد . به یاد چشمه های پاک و بوی پونه زارانش ،  به یاد عطر و بوی بوته های سبز و سرمست کرفسی که سر اندرلای برف تا ” مالکنون ” مندیر مال می ماند .

   به یاد چِرچِر آن ” فینجه های ” تَش بلازی ” ، داد و قال کودکان در آن ” چُمَت ” بازی ، در آن شوگار شه و سورمه ریز بی طلوع ماه ، که آستاره کفاف روشنایی در میان مال  نمی کرد ، بی نفس ” آلور” و” سگپاس ” ، خوف خاموش دمی که مال خفته ، ناله ای حتی نبود از تحده ی طفلی گرسنه ، از سه بهر شب دو بهرش پر زبیم رفته .

   آن دمی که خوف گرگ و غارت دزد و ” تریده ” ، خواب ز چشم مرد مال هر دم پریده ؛ در میان خواب و بیداری دمادم ” شیت و شات “ی می کشیده . دور مال می گشت دمادم  ، با هیا هوی نهیب خود سگان مال را  ” هی شیر ” می کرد .

به یاد رف- رف باران سر چادر سیاه مال و آن نم ریزه آبی که ز روزن های چادر بی صدا بر صورت چادرنشینان می نشست چون خوش نسیم دلنشینی زیر چادر پای چاله  آتش سرخ بلوطی ، کُماچی به سر چاله ، بهره ی بانوی خانه می آشوب ترشی تفتاله . ناگهان رف رف باران به ” لف آب ” شد سر چادر، آب به شُر شُر ، باد به هف هف ، تش و برق توپید به وارگه ، دستک چادر ور زوزه ی باد آمد به  شِپ شِپ ، لَت به لَت چادر سیاه آمد به تِب تِب ، یک سگ تر و تِلی  لیک لیک کنان با چشم پر از التماس در زیر دستک پای مشک خیز نشست رو به تلیت و نان و سفره ، چشم به دست پر تلیت سر می تکاند هر دم به سویی . بوی نان بود و نم آب و کِر و دودی ز چاله ،  یاد آن مهر میان اهل چادر. 

به یاد پازنان سنگ نورد در قله های زرده و تاراز که با شلیک تیر غیب به کامهای طمع رفتند و با شاخ و سر آنها ، نشانی از هنر! بر سردر دروازه ها بستند .

  به یاد عشق چوپانی که با ” پورستن ” گله ، نثار کوه  پر ” عُلگ ” و علفزاری ، ز ” هفت بند” ش طنین ناله ای با زنگ نای گوسفندان همنوا می شد ، دل از غم می غنود آن دم در آن آرامش سر در چرای گوسفندانش ، همان چوپان هوشیاری که یک یک گله را با رنگ و نام در یک نگاه ” بینَد ” و یا از هم سوا می کرد. 

   به یاد برزگرهایی که با آواز خود دل را قوی کردند و داس ” آوار” دادند در” بُر” گندم و بافه بافه می چیدند و پشته پشته میبردند به خرمنگاه آبادی ، همان برزگرانی که همه  شب خوابشان در حسرت بوی “چَویل ” و چشمه سار سرد ییلاق بود .به یاد مردمانی که نهادند رسم ” هیاری ” ، هیارانی که یاری می نمودند هر ” قرائی ” که به  پای ” مات ” خود ، ” ماتی ” و تهنیده نفس می شد و در ” بُراشکنون ” و بُرش پایانی داس و درو ، بُر می شکست بر بخت و کار کشتزار او .

به یاد آن زنانی که صدای زنگ کرکیت و دف ” تَمدارشان ” در مال می پیچید و نقش پازن و بالنده بر تمدار ” خِرسک ”  می زدند با  پود رنگارنگ .

به یاد دختر لچک ریالی با ” شُِرِ مینا ” و دستمالا  که کِل می زد همآوا با صدای ساز” میشکالی ” که هُف کرده  به کرنا ، با مُقُومی از سواربازی ، و با این کل و گاله  و ” دُوالالی ” ،” بَهیگ ” را تا  به  ” دُورخونه ” کمک می کرد . به هر صبح و پسین و دیرمجالی مشک و مشکُو را پر از آب زلال چشمه با ” بند وَریس ” بر کول می کرد ، ” بی نگفت ” و با نجابت مال را سیراب میکرد.

بیاد میرشکالی که دَمَش دائم صدای ساز کرنا بود ، و بی هیچ ادعایی نسل بر نسل ، حافظ غم ناله ها و نغمه های شادی آن ایل هی بود .

بیاد تک سواران کله شه جامه راه راهی ، به راهی پر ز دود تیر و باروت و صدای ناله ی برنو پس یال حنایی رنگ اسبانی که شیهه می زدند در کارزار فتح تهران و نجات جان مشروطه ، به دوشادوش یارانی دگر چون ترک و گیلانی.

  بدینگونه در این تَلواسه های تلخ و شیرین بساط زندگانی در چنین ایلی ، تلاش جان بی نامان این ایل بود که فرهنگ و تمدن آفرید اما به کام و نام آنان رفت که تاریخ را به نام خویش سیاه کردند. بجز این کارزار زندگی ساز و گهی جنگی برای حفظ آن میراث ، دگر از هر تفنگ و خان و اسبی ، جز رواج جنگ و ویرانی من هیچ نقشی نمی بینم .

من از آنان که روح زایش آن زندگانی را به کوچ ایل نمی بینند ، و تاریخ را ستایشگونه جولانگاه آن جنگ و ستیز خوانند ، من از کم لطفی این جنگ نویسان سخت دلگیر و هراس از آن ” ره افسانه ” ای دارم .

          مثال ایل و کوچ و وارگه ی نو –  ببندیم بار خویش هر روز از نو

          ————————————————————-

 و اما در این نوروز بی مال و ایل ، این یادنامه ، سوگنامه ای برای اشک و اندوه  وارثان ایل نبوده ، بلکه حقیقتی ست از خلوص جان و سختی عزم نیاکانی که امروز برای زندگی پسا ایل، سرمشقی گرانقدر است ؛ و انگشت نشانه ای ست به سرچشمه های انسانی و اصیلی که فرهنگ و هنر و اقتصاد و خلاصه بن مایه ی زندگی را با جوشش دل و کوشش جان آفریدند اما در جعلی تاریخی ، از نام و نشانشان نشانی نیست و بر گرده این بن مایه ی حیات بختیاری ، گرد و غبار جنگهای ایلی چنان سایه سنگینی افکند که تاریخ و فرهنگ بختیاری را از جنس جنگ پنداشته و نوشته اند ! و باز در این منظومه ی وصف حال نیاکانمان ، گفتاری ساز شده تا واژگان و گویش اصیل مان دوباره با پاره ی دیگر تن خود ( زبان فارسی ) وصل و هم آغوش با میراث خود شود . بادا که از این عزم و رزم تاریخ ایل و از جانمایه ی زبان و فرهنگ آن ، توشه رهی از دانش و خودآگاهی برگیریم برای راه در پیشمان که سخت تر از راههای پر ” آستون ” ایل است.

لینک کوتاه : https://lalinews.ir/?p=12152
  • نویسنده : عبدالعلی دوستانی

نظرات

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰